هر آنچه که باید درباره سرخک بدانید

Measles یک عفونت ویروسی در دوران کودکی است. سرخک که زمانی بسیار رایج بود، در حال حاضر با واکسیناسیون قابل پیشگیری است. سرخک می تواند برای کودکان کوچک خطرناک و حتی کشنده باشد. از آنجایی که کودکان بیشتری واکسن سرخک را دریافت کرده اند، نرخ مرگ و میر توسط سرخک در سراسر جهان کاهش پیدا کرده است؛ با این حال، این بیماری همچنان بیش از 100,000 نفر را سالانه به کام مرگ می کشاند که بیشتر آن ها زیر 5 سال هستند.

علائم و نشانه های بیماری حدود 10 تا 14 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می شوند. علائم و نشانه های سرخک معمولاً عبارت اند از:

• تب
• سرفه خشک
• آبریزش بینی
• گلودرد
• التهاب چشم (التهاب ملتحمه)
• لکه های ریز سفید با مراکز آبی مایل به سفید در داخل دهان یا پوشش داخلی گونه (لکه های کوپلیک)
• بثورات پوستی بزرگ و مسطح
• عفونت طی یک دوره دو تا سه هفته ای خ می دهد.

عفونت و دوره نهفتگی. طی 10 تا 14 روز اول پس از آلوده شدن، ویروس سرخک رشد پیدا می کند. در این مدت هیچ علامت یا نشانه ای از سرخک ندارید.

علائم و نشانه های عمومی. این بیماری معمولاً با تب خفیف تا متوسط شروع می شود که اغلب با سرفه های مداوم، آبریزش بینی، التهاب چشم (التهاب ملتحمه) و گلودرد همراه است. این بیماری نسبتاً خفیف ممکن است دو یا سه روز طول بکشد.

بیماری حاد و بثورات. بثورات لکه های قرمز کوچک را شامل می شوند که برخی از آن ها کمی برجسته هستند. لکه ها و برجستگی های خوشه ای به پوست ظاهری قرمز و لکه دار می دهند. در ابتدا پوست تاول و جوش می زند. در طی چند روز آینده، بثورات روی بازوها و تنه بدن، سپس روی ران ها، ساق پا و پا پخش می شوند. در این زمان، تب به شدت افزایش پیدا می کند و تا 40، 41 درجه سانتیگراد بالا می رود. بثورات سرخک به تدریج کاهش پیدا می کنند، ابتدا از صورت و در آخر از ران ها و پاها محو می شوند.

دوره عفونی. یک فرد مبتلا به سرخک می تواند ویروس را به مدت 8 روز به دیگران منتقل کند. این دوره از چهار روز قبل از ظاهر شدن بثورات شروع می شود و چهار روز بعد از ظاهر شدن آن ها خاتمه می یابد.

سرخک و سرخجه

ممکن است شنیده باشید که سرخجه را سرخک آلمانی می نامند، اما سرخک و سرخجه معمولاً توسط دو ویروس مختلف ایجاد می شوند. سرخجه به اندازه سرخک مسری نیست؛ با این حال، اگر خانمی در دوران بارداری دچار عفونت شود، می تواند دچار عوارضی جدی شود. اگرچه ویروس های مختلف باعث سرخک و سرخجه می شوند، اما از جهات مختلفی به یکدیگر شباهت دارند. هر دو ویروس:

• می توانند در اثر سرفه و عطسه از طریق هوا پخش شوند
• باعث تب و بثورات می شوند
• فقط انسان ها را درگیر می کنند
• ویروس Measles و سرخجه هر دو در واکسن های سرخک – اوریون – سرخجه (MMR) و سرخک – اوریون – سرخجه – واریسلا (MMRV) گنجانده شده اند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر احتمال می دهید خود یا فرزندتان در معرض سرخک قرار گرفته اید یا اگر بثوراتی شبیه به سرخک دارید، با پزشک خود تماس بگیرید.

علل بیماری

Measles یک بیماری بسیار مسری است که توسط ویروسی ایجاد می شود که در بینی یا گلوی کودک یا بزرگسال آلوده تکثیر می شود. سپس، هنگامی که فرد مبتلا به سرخک سرفه، عطسه یا صحبت می کند، قطرات آلوده در هوا پخش می شوند و دیگر افراد با استنشاق هوای آلوده به بیماری مبتلا می شوند.

همچنین ممکن است قطرات آلوده روی سطوح قرار بگیرند و برای چندین ساعت فعال باقی بمانند و قابلیت سرایت به دیگران را داشته باشند. اگر پس از لمس سطوح آلوده، دست های خود را به دهان، بینی یا چشمان خود بمالید، به ویروس مبتلا می شوید.

حدود 90 درصد از افراد مستعدی که در معرض یک فرد آلوده قرار می گیرند، به ویروس مبتلا خواهند شد.

عوامل خطر

عواملی که ممکن است شما را در معرض خطر ابتلا به بیماری قرار دهند، عبارت اند از:

واکسینه نبودن. اگر واکسن سرخک را دریافت نکرده اید، احتمال ابتلا به این بیماری در شما بسیار بیشتر است.

سفرهای بین المللی. اگر به کشورهای درحال توسعه سفر می کنید که سرخک شایع تر است، در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارید.

کمبود ویتامین A. اگر در رژیم غذایی خود ویتامین A کافی نداشته باشید، به احتمال زیاد علائم و عوارض شدیدتری را تجربه خواهید کرد.

عوارض بیماری

عوارض سرخک ممکن است موارد زیر را شامل شود:

عفونت گوش. یکی از شایع ترین عوارض سرخک عفونت باکتریایی گوش است.

برونشیت، لارنژیت (التهاب حنجره) یا خروسک. این امکان وجود دارد که این بیماری به التهاب حنجره یا التهاب دیواره های داخلی منجر شود که مجاری اصلی هوای ریه های شما (لوله های برونش) را پوشانده است.

پنومونی (ذات الریه). پنومونی یکی از عوارض شایع این بیماری است. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند ممکن است به انواع خطرناکی از ذات الریه مبتلا شوند که گاهی کشنده است.

آنسفالیت. از هر 1000 نفری که به این بیماری مبتلا می شوند، 1 نفر دچار عارضه ای به نام آنسفالیت می شود. آنسفالیت ممکن است بلافاصله پس از بیماری رخ دهد؛ همچنین ممکن است تا ماه ها بعد نیز ایجاد نشود.

مشکلات بارداری. اگر باردار هستید، باید برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری اقدامات مراقبتی ویژه ای را دنبال کنید، زیرا این بیماری می تواند زایمان زودرس، کمبود وزن هنگام تولد و مرگ مادر را به همراه داشته باشد.

پیشگیری از بیماری

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری توصیه می کند که کودکان و بزرگسالان برای پیشگیری از این بیماری واکسن سرخک را دریافت کنند.

واکسن سرخک در کودکان

برای پیشگیری از سرخک در کودکان، پزشکان معمولاً اولین دوز واکسن را بین 12 تا 15 ماهگی و دوز دوم را بین سنین 4 تا  6 سالگی برای کودکان تجویز می کنند. به یاد داشته باشید:

اگر در سن 6 تا 11 ماهگی فرزند خود به خارج از کشور سفر می کنید، با پزشک خود در مورد تزریق سریع تر واکسن مشورت کنید.

اگر کودک یا نوجوان شما دو دوز واکسن سرخک را در زمان های توصیه شده دریافت نکرد، ممکن است به دو نوبت واکسن با فاصله چهار هفته نیاز باشد.

واکسن سرخک در بزرگسالان

اگر بزرگسالی هستید که شرایط زیر برای شما صدق می کند، ممکن است به دریافت واکسن سرخک نیاز داشته باشید:

خطر ابتلا به سرخک در شما بالا است (به دلیل حضور در مدارس، سفرهای بین المللی یا کار در محیط بیمارستان) و مدرکی مبنی بر مصونیت ندارید. مدرک اثبات مصونیت اسناد کتبی واکسیناسیون شما یا تایید آزمایشگاهی مصونیت یا بیماری قبلی را شامل می شود.

اگر مطمئن نیستید که آیا به واکسن سرخک نیاز دارید، با پزشک خود در این باره مشورت کنید.

تشخیص بیماری سرخک

اگر مشکوک هستید که به این بیماری مبتلا شده اید یا با فرد مبتلا به سرخک در تماس بوده اید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید. آن ها می توانند با معاینه درست تشخیص دهند که آیا عفونت دارید یا خیر.

پزشکان می توانند این بیماری را با بررسی بثورات پوستی و علائم مشخصه بیماری مانند لکه های سفید در دهان، تب، سرفه و گلودرد تشخیص دهند.

اگر پزشک شما بر اساس سابقه و مشخصات شما مشکوک به این بیماری باشد، برای بررسی ویروس سرخک آزمایش خون را تجویز می کند.

درمان بیماری

هیچ درمان خاصی برای عفونت سرخک وجود ندارد. با این حال، می توان برای محافظت از افراد آسیب پذیری که در معرض ویروس قرار گرفته اند، اقداماتی را انجام داد.

واکسیناسیون پس از مواجهه. این امکان وجود دارد که به افرادی که هنوز در برابر بیماری ایمن نشده اند، از جمله نوزادان، ظرف 72 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس سرخک، واکسن سرخک داده شود تا در برابر بیماری محافظت شوند. اگر با وجود واکسیناسیون، همچنان سرخک فرد را درگیر کند، علائم این بیماری خفیف تر می شوند و بیماری سریع تر بهبود پیدا می کند.

سرم گلوبولین. برای زنان باردار، نوزادان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف که در معرض ویروس قرار دارند، ممکن است تزریق پروتئین (آنتی بادی) گلوبولین تجویز شود. اگر این آنتی بادی ها در عرض شش روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس تجویز شوند، می توانند از بیماری جلوگیری کنند یا علائم را کاهش دهند.

داروها

تب برها. ممکن است از داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا ناپروکسن سدیم برای کاهش تب ناشی از سرخک استفاده کنید.

به کودکان یا نوجوانانی که علائم بیماری را دارند آسپرین ندهید. با وجود این که آسپرین برای استفاده در کودکان بزرگتر از 3 سال تایید شده است، اما کودکان و نوجوانانی که از آبله مرغان یا علائم شبه آنفولانزا بهبود پیدا می کنند، هرگز نباید آسپرین مصرف کنند. آسپرین در چنین کودکانی با سندروم ری، یک بیماری نادر اما خطرناک در ارتباط است.

آنتی بیوتیک ها. اگر در زمانی که شما یا فرزندتان مبتلا به سرخک هستید عفونت باکتریایی مانند ذات الریه یا عفونت گوش ایجاد شود، ممکن است پزشک آنتی بیوتیک تجویز کند.

ویتامین A. در کودکانی که کمبود ویتامین A دارند، احتمال ابتلا به سرخک بیشتر است. مصرف ویتامین A ممکن است شدت این بیماری را کاهش دهد. این دارو معمولاً به صورت دوز بزرگ 200,000 واحد بین المللی (IU) برای کودکان بزرگتر از 1 سال تجویز می شود.

سبک زندگی و درمان های خانگی

اگر شما یا فرزندتان به این بیماری مبتلا هستید، با پزشک خود در تماس باشید تا پیشرفت بیماری را زیر نظر داشته باشید و مراقب عوارض آن باشید. می توانید اقدامات زیر را دنبال کنید:

به خود سخت نگیرید. استراحت کنید و از فعالیت های سنگین خودداری کنید.

چیزی بنوشید. برای جبران مایعات از دست رفته در اثر تب و تعریق، مقدار زیادی آب، آبمیوه و چای گیاهی بنوشید.

سعی کنید راه های تنفسی خود را تسکین دهید. برای تسکین سرفه و گلودرد از یک دستگاه بخور کمک بگیرید.

به چشمان خود استراحت دهید. اگر همانند بسیاری از افراد مبتلا به سرخک، نور شدید شما یا فرزندتان را آزار می دهد، نور را کم کنید یا از عینک آفتابی استفاده کنید. همچنین اگر نور چراغ مطالعه یا تلویزیون آزاردهنده است، از مطالعه یا تماشای تلویزیون خودداری کنید.

پرستاری از کودک و سالمند با خدمات شکوفایی

اگر کودک یا فرد سالمندی دارید که به سرخک مبتلا شده است و زمان کافی برای پرستاری از آنها ندارید یا علائم و اقدامات درست را نمی شناسید می توانید با مرکز خدمات شکوفایی تماس حاصل فرمایید. پرستاران کودک و سالمند با تجربه و آموزش دیده ما سعی دارند بهترین خدمات را به شما ارائه دهند.

منابع: mayoclinic، healthline