بیماری پنجم چیست؟ بیماری پنجم به انگلیسی Fifth Disease یک بیماری ویروسی است که اغلب به صورت بثورات قرمز در بازوها، پاها و گونه ها ایجاد می شود. به همین دلیل به آن بیماری “گونه سیلی زده شده” هم گفته می شود. بیماری پنجم در کودکان نسبتا شایع و خفیف است. بیماری پنجم در زنان باردار یا هر کسی که دارای سیستم ایمنی به خطر افتاده است شدیدتر است.
اکثر پزشکان به افراد مبتلا به بیماری پنجم توصیه می کنند که علائم را مورد توجه قرار دهند و منتظر بمانند تا علائم از بین برود؛ چون در حال حاضر هیچ دارویی وجود ندارد که روند بیماری را کوتاه کند. با این حال، اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید؛ ممکن است لازم باشد پزشک تا زمان از بین رفتن علائم؛ شما را از نزدیک تحت نظر داشته باشد.
عامل بیماری پنجم
Parvovirus B19 باعث بیماری پنجم می شود. این ویروس موجود در هوا از طریق بزاق و ترشحات تنفسی در بین کودکانی که در دوره ابتدایی زندگی خود هستند؛ گسترش پیدا می کند. این ویروس در اواخر زمستان؛ بهار، اوایل تابستان در هوا وجود دارد. با این حال می تواند در هر زمان از سال و در میان افرادی با هر رده سنی گسترش پیدا کند.
بسیاری از بزرگسالان دارای آنتی بادی هایی هستند که از ابتلا به بیماری پنجم جلوگیری می کنند. هنگام ابتلا به بیماری پنجم در بزرگسالان، علائم می تواند شدیدتر باشد. اگر در حین بارداری به بیماری پنجم مبتلا شوید؛ خطرات جدی برای نوزاود متولد نشده شما وجود دارد. برای کودکان با سیستم ایمنی سالم, بیماری پنجم می تواند به صورت یک بیماری خفیف ظاهر شود که به ندرت عواقب پایداری را به همراه دارد.
علائم بیماری پنجم چیست؟
علائم اولیه بیماری پنجم بسیار کلی است. ممکن است شبیه به علائم خفیف آنفولانزا باشد. علائم اغلب شامل موارد زیر است:
- سردرد
- خستگی
- تب درجه پایین
- گلو درد
- حالت تهوع
- آبریزش بینی
- گرفتگی بینی
علائم بیماری پنجم 4 تا 14 روز بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می شود. بعد از چند روز از بروز این علائم؛ اکثر افراد دچار بثورات قرمز می شوند که ابتدا روی گونه ها ظاهر می شود. بعضی اوقات بثورات اولین نشانه بیماری است که مورد توجه قرار گرفته است. بثورات تمایل دارند در یک ناحیه از بدن از بین برود و بعد از چند روز دوباره در قسمت دیگری از بدن ظاهر شوند. علاوه بر گونه ها؛ شما ممکن است بثورات را در قسمت های دیگری اعم از موارد زیر مشاهده کنید:
- بازوها
- پاها
- تنه بدن
این بثورات ممکن است هفته ها ادامه داشته باشد؛ اما معمولا مسری نیستند. کودکان بیشتر از بزرگسالان دچار بثورات می شوند. در حقیقت علائم اصلی که بزرگسالان معمولا تجربه می کنند؛ درد مفاصل است. درد مفصل می تواند چندین هفته طول بکشد و معمولا در قسمت های زیر ظاهر می شود:
- مچ دست
- مچ پا
- زانو
تشخیص بیماری پنجم
پزشکان اغلب می توانند با مشاهده ساده بثورات؛ بیماری پنجم را تشخیص دهند. اگر احتمالا با عواقب جدی ناشی از بیماری پنجم روبرو هستید؛ ممکن است پزشک شما آنتی بادی های خاصی را آزمایش کند. این امر به ویژه در صورت بارداری یا نقص سیستم ایمنی بدن بسیار صادق است.
درمان بیماری پنجم
برای اکثر افراد، هیچ درمانی لازم نیست. اگر مفاصل شما در می کند، سردرد یا تب دارید؛ ممکن است برای تسکین این علائم در صورت لزوم استامینوفن (تایلنول) را بدون نسخه مصرف کنید. در غیر این صورت باید منتظر بمانید تا بدن شما با ویروس مقابله کند. این امر یک تا سه هفته طول می کشد.
با نوشیدن مایعات زیاد استراحت زیاد می توانید به روند کار کمک کنید. کودکان اغلب می توانند بعد از بروز بثورات قرمز به مدرسه برگردند زیرا دیگر مسری نیستند. در موارد نادر می توان ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIG) را تجویز کرد. این روش درمانی معمولا مختص موارد شدید و تهدید کننده زندگی است.
بیماری پنجم در بزرگسالان
در حالی که بیماری پنجم معمولا کودکان را درگیر می کند؛ ممکن است در بزرگسالان هم بروز کند. مانند کودکان؛ بیماری پنجم در بزرگسالات تقریبا همیشه خفیف است. علائم شامل درد و تورم مفاصل است. ممکن است بثورات خفیف ایجاد شود؛ اما بثورات پوستی همیشه وجود ندارد. برخی از بزرگسالات مبتلا به بیماری پنجم هیچ علائمی را تجربه نمی کنند.
درمان این علائم به طور معمول داروی ضد درد OTC مانند تایلنول و ایبوپروفن است. این داروها می توانند به کاهش تورم و درد مفاصل کمک کنند. علائم معمولا طی یک یا دو هفته بهبود پیدا می کنند اما ممکن است تا چندین ماه هم ادامه داشته باشند.
بزرگسالان به ندرت با بیماری ویروسی پنجم مواجه می شوند. زنان باردار و بزرگسالان دارای سیستم ایمنی ضعیف یا کم خونی مزمن در صورت ابتلا به بیماری پنجم ممکن است عوارضی را تجربه کنند.
بیماری پنجم در بارداری
بیشتر افرادی که با ویروس عامل بیماری پنجم تماس دارند در نهایت مشکلی نخواهند داشت. طبق گفته مرکز CDC، تقریبا 50 درصد از زنان باردار در برابر ویروس ایمن هستند، بنابراین حتی اگر در معرض بیماری قرار بگیرند به بیماری پنجم مبتلا نخواهند شد. در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند؛ قرار گرفتن در معرض ویروس می تواند به معنای بیماری خفیف باشد. در این صورت علائم زیر می تواند ایجاد شود:
- درد مفصل
- ورم
- بثورات خفیف
جنین در حال رشد بعید است تحت تأثیر قرار گیرد ، اما ممکن است مادر این بیماری را به فرزند متولد نشده خود منتقل کند. در موارد نادر؛ جنینی که مادرش به ویروس Parvovirus B19 مبتلا شده است می تواند دچار کم خونی شدید شود. این ویروس شرایط شاختن سلول های قرمز خون (RBC) را برای جنین در حال رشد دشوار می کند و می تواند منجر به سقط جنین شود.
سثط جنین ناشی از بیماری پنجم رایج نیست. کمتر از 5 درصد از زنان بارداری که به بمیاری پنجم مبتلا می شوند؛ چنین خود را از دست می دهند. سقط جنین معمولا در سه ماهه اول بارداری اتفاق می افتد.
هیچ درمانی برای بیماری پنجم در دوران بارداری وجود ندارد. با این حال، پزشک شما احتمالا درخواست نظارت بیشتر را خواهد داشت که می تواند شامل موارد زیر باشد:
- ویزیت های بیشتر قبل از تولد
- سونوگرافی های بیشتر
- آزمایشات خون منظم
بیماری پنجم در جنین
مادرانی که بیماری ویروسی پنجم آنها تشخیص داده می شود؛ می توانند ویروس را به جنین در حال رشد خود انتقال دهند؛ اگر این اتفاق بیافتد؛ جنین می تواند دچار کم خونی شدید شود. با این حال؛ این موارد نادر است. جنین های مبتلا به کم خونی ناشی از بیماری پنجم ممکن است نیاز به انتقال خون داشته باشند. در برخی موارد شدید؛ شرایط می تواند منجر به سقط جنین شود. اگر جنینی در رحم به بیماری پنجم مبتلا شود؛ هیچ درمانی وجود ندارد. پزشک در تمام دوران بارداری؛ مادر و جنین را کنترل می کند. کودک بعد از زایمان احتمالا تحت مراقبت های پزشکی بیشتری قرار خواهد گرفت.
چه زمانی بیماری ویروسی پنجم مسری می شود؟
بیماری پنجم در مراحل اولیه خود مسری است؛ و این درست زمانی است که علائم آشکار مانند بثورات ظاهر نشده اند. از طریق ترشحات تنفسی؛ مانند بزاق و خلط این بیماری انتقال داده می شود. معمولا با آبریزش بینی و عطسه این بیماری ویروسی انتقال داده می شود. به همین دلیل بیماری پنجم می تواند به همین راحتی و به سرعت منتقل شود.
فقط در صورت بروز بثورات؛ مشخص می شود که علائم ناشی از سرماخوردگی یا آنفولانزا نیستند. بثورات معمولا دو تا سه هفته بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می شوند. با بروز بثورات؛ دیگر این بیماری مسری نیست.
چشم انداز
بیماری پنجم در دراز مدت برای اکثر افراد پیادمی ندارد. با این حال اگر سیستم ایمنی بدن شما به دلیل HIV، شیمی درمانی یا سایر شرایط ضعیف شده باشد؛ بدن شما برای مقابله با بیماری ضعیف خواهد بود و باید تحت مراقبت پزشک باشید.
اگر قبل از ابتلا به بیماری پنجم کم خونی دارید؛ احتمالا به مراقبت پزشکی نیاز خواهید داشت. این بدان خاطر است که بیماری پنجم می تواند بدن را از تولید RBC متوقف کند، که می تواند مقدار کسیژن دریافت شده از بافت را کاهش دهد. این امر به ویژه در افرادی که دچار کم خونی sickle cell هستند بیشتر است.
در صورت ابتلا به کم خونی sickle cell فورا به پزشک مراجعه کنید؛ چون احتمالا در معرض بیماری پنجم قرار داشته اید. اگر در دوران بارداری به این بیماری مبتلا شوید می تواند خطرناک باشد. در صورت بروز کم خونی شدید به نام کم خونی همولیتیک؛ بیماری پنجم می تواند به جنین در حال رشد آسیب برساند و می تواند منجر به بیماری به نام هیدروپس جنین شود.
پزشک شما ممکن است تزریق داخل رحمی را از طریق cordocentesisTrusted توصیه کند که انتقال خونی است که از طریق بند ناف انجام می شود تا از کودک متولد نشده در برابر بیماری محافظت شود. سایر عوارض مربوط به بارداری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نارسایی قلبی
- سقط جنین
- مرده زایی
پیشگیری از بیماری پنجم
از آنجا که بیماری پنجم معمولا از طریق ترشحات داخل هوا از یک فرد به فرد دیگر منتقل می شود؛ سعی کنید از افرادی که
- عطسه می کنند
- سرفه می کنند
- نفس شان را به سمت شما بیرون می دهند
دوری کنید. شستن مرتب دست ها هم می تواند به کاهش احتمال ابتلا به بیماری پنجم کمک کند. هنگامی که فردی با سیستم ایمنی سالم به ایت بیماری مبتلا شود، برای تمام مدت ایمن شناخته می شود.
تفاوت بیماری پنجم و ششم
روزولا؛ که به عنوان بمیاری ششم هم شناخته می شود؛ یک بیماری ویروسی است که معمولا توسط ویروس HHV-6 ایجاد می شود. این بیماری در کودکان 6 ماه تا 2 سال شایع است. حدود 90 درصد بیماری ششم در کودکان زیر 2 سال است.
اولین نشانه بیماری ششم احتمالا تب بالا (حدود 102 تا 104 درجه فارنهایت) خواهد بود. ممکن است سه تا پنج روز علائم طول بکشند. بعد از فروکش کردن تب، بثورات در سراسر بدن و اغلب تا سطح صورت ایجاد می شود. بثورات به رنگ صورتی یا قرمز و ناهموار به نظر می رسند. بیماری پنجم و ششم بثورات مشترکی دارند؛ اما سایر علائم این دو بیماری را از هم متمایز می کند. عوامل دیگر بیماری ششم عبارتند از:
- آبریزش بینی
- تورم پلک
- تحریک پذیری
- خستگی
مانند بیماری پنجم, بیماری ششم درمان خاصی ندارد. پزشک کودکان احتمالا درمان تب با استامینوفن را توصیه می کند. همچنین می توانید از مایعات و سایر روش های آرامش بخش برای راحتی کودک خود استفاده کنید.
کودکان مبتلا به بیماری ششم به ندرت دچار عوارش می شوند. شایع ترین مورد تشنج در زمانی است که تب به شدت بالا است. کودکانی که دارای سیستم ایمنی به خطر افتاده هستند؛ در صورت ابتلا به بیماری ششم ممکن است عوارض بیشتری را تجربه کنند.
تفاوت بیماری پنجم و مخملک
مخملک مانند بیماری پنجم بثورات پوستی قرمز را ایجاد می کند. برخلاف بیماری پنجم؛ بیماری مخملک ناشی از باکتری است و نه ویروس.
این همان باکتری است که باعث گلودرد می شود. حدود 10 درصد از کودکان مبتلا گلودرد واکنش شدیدتری به باکتری ها نشان می دهند و دچار تب مخملک می شوند. علائم شایع عبارتند از:
- شروع ناگهانی تب
- گلو درد
- احتمالاً استفراغ
در طی یک یا دو روز؛ بثورات قرمز با برجستگی های کوچک قرمز با سفید ظاهر می شود؛ به طور معمول اولین ناحیه هم صورت است. بعد می تواند به بدن و سایر اعضا هم گسترش پیدا کند.
سفید شدن زبان یکی دیگر از علائمی است که در کودکان مبتلا به مخملک رایج است. به نظر می رسد که این پوشش سفید ضخیم با برجستگی های قرمز در سطح زبان همراه است.
کودکان بین 5 تا 15 سال به احتمال زیاد به تب مخملک مبتلا می شوند. با این حال شما می توانید در هر سنی به تب مخملک مبتلا شوید.
تب مخملک را می توان با آنتی بیوتیک درمان کرد؛ که می تواند از عوارض شدید مانند تب روماتیسمی جلوگیری کند. مانند بیماری پنجم؛ مخملک از طریق ذرات تنفسی منتقل می شود. کودکانی که علائم تب مخملک دارند باید در خانه بمانند و از تماس با کودکان دیگر خودداری کنند تا اینکه حداقل 24 ساعت بدون تب و مصرف آنتی بیوتیک باشند.
منبع: healthline