خون دماغ شدن (اپیستاکسی) سالمندان ناشی از دست دادن خون از بافتی است که داخل بینی شما را پوشانده است. خونریزی بینی که اپیستاکسی هم نامیده می شود شایع است و حدود 60 درصد از افراد در طل زندگی خود حداقل 1 بار خون دماغ شدن را تجربه خواهند کرد. قرار گرفتن بینی در وسط صورت و تعداد زیادی رگ های خونی نزدیک به پوشش بینی، باعث آسیب دیدگی و خونریزی بینی می شوند.وظایف پرستار سالمند خون دماغ شده شامل چه مواردی می باشد؟
خون دماغ شدن جدی است؟
گرچه دین خونی که از بینی خارج می شود می تواند علائم هشدار دهنده باشد، اکثر خون دماغ شدن ها جدی نیست و می توان آن را در خانه مدیریت کرد. با این حال، برخی از آنها باید توسط پزشک بررسی شود. به عنوان مثال اگر سالمند شما مکررا خون دماغ می شود باید پزشک مراجعه کنید. گاهی بالا رفتن فشار خون می تواند باعث خون دماغ شدن شود.
خونریزی می تواند نشانه اولیه مشکلات پزشکی دیگری باشد که نیاز به بررسی دارد. خون دماغ شدن معمولا از پشت بینی شروع می شود. این خونریزی بینی معمولا رگ های خونی بزرگ را درگیر می کندکه منجر به خونریزی شدید می شود و می تواند خطرناک باشد. برای این نوع خون دماغ شدن به مراقبت های پزشکی نیاز خواهید داشت، بخصوص اگر این خونریزی بعد از آسیب رخ مدهد و پس از 20 دقیقه نگه داشتن بینی متوقف شود.
- بیشتر بخوانید: هموفوبیا چیست؟علل، علائم، عوامل خطر و درمان ترس از خون در سنین بالا
انواع خون دماغ شدن در سالمندان
خون دماغ شدن معمولا بر اساس محل خونریزی توصیف می شود. دو نوع اصلی خون دماغ شدن وجود دارد که یکی از آنها جدی تر است.
خون دماغ شدن قدامی: از جلوی بینی در قسمت پایین دیواری شروع می شود که دو طرف بینی را از هم جدا می کند (به نام سپتوم). مویرگ ها و رگ های خونی کوچک در این ناحیه جلویی بینی آسیب پذیرتر هستند و می توانند به راحتی خونریزی کنند. این شایع ترین نوع خون دماغ شدن است و معمولا جدی نیست. این نوع خون دماغ شدن بیشتر در کودکان دیده می شود و معمولا در خانه قابل درمان است.
خون دماغ شدن خلفی: در عمق بینی رخ می دهد. این خون دماغ شدن به دلیل خونریزی در رگ های خونی بزرگتر در قسمت پشت بینی در نزدیکی گلو ایجاد می شود. این می تواند یک خون دماغ شدن جدی تر از خون دماغ شدن قدامی باشد که منجر به خونریزی شدیدی شود که ممکن است از پشت حلق جاری شود. ممکن است برای این نوع خون دماغ شدن به مراقبت های پزشکی نیاز داشته باشید. این نوع خون دماغ شدن بیشتر در بزرگسالان و سالمندان دیده می شود.
آیا خون دماغ شدن فقط در سالمندان رخ می دهد؟
آیا خون دماغ شدن فقط در سالمندان رخ می دهد؟هر کسی ممکن است دچار خون دماغ شدن شود. اکثر مردم حداقل یک مورد را در طول زندگی خود تجربه خواهند کرد. با این حال، افرادی هستند که احتمال خون دماغ شدن در آنها بیشتر است که از این بین می توان به موارد زیر انجام دهد:
کودکان بین 2 تا 10 سال: هوای خشک، سرماخوردگی، آلرژی و فرو کردن انگشت و اشیاء نوک تیز به داخل بینی باعث خون دماغ شدن در کودکان می شود.
بزرگسالان و سالمندان 45 تا 65 سال: لخته شدن خون در میان سالان و سالمندان ممکن است بیشتر طول بکشد. همچنین احتمال بیشتری وجود دارد افرادی که از داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین استفاده می کنند و یا دچار فشار خون بالا، تصلب شرایین (سخت شدن دیواره سرخرگ ها) یا اختلالات خونریزی هستند خون دماغ شدن را تجربه کنند.
زنان باردار: در دوران بارداری رگ های خونی در بینی منبسط می شوند که فشار بیشتری بر رگ های خونی ظریف در پوشش بینی ایجاد می کند.
افرادی که از داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین یا وارفارین استفاده می کنند.
افرادی که دارای اختلالات لخته شدن خون هستند، مانند هموفیلی یا بیماری فون ویلبراند .
علائم و علل خونریزی بینی
خون دماغ شدن دلایل زیادی دارد که خوشبختانه اکثر آنها جدی نیست. شابع ترین علت خون دماغ شدن هوای خشک است. هوای خشک می تواند ناشی از آب و هوای گرم و کم رطوبت یا هوای گرم داخل خانه باشد. هر دو محیط باعث می شوند که غشای بینی (بافت ظرفیف داخل بینی) خشک شود، پوسته پوسته شود یا ترک بخورد و در هنگام نفس کشیدن احتمال خون دماغ شدن را بیشتر کند.
سایر علل شایع خونریزی بینی عبارتند از:
- سرماخوردگی (عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی) و سینوزیت ، به ویژه دوره هایی که باعث عطسه، سرفه می شود.
- پاک کردن اشتباه بینی
- فرو کردن شی نوک تیز در بینی
- آسیب دیدن صورت یا بینی
- رینیت آلرژیک و غیر آلرژیک (التهاب پوشش بینی).
- داروهای رقیق کننده خون (آسپرین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی ، وارفارین و غیره).
- کوکائین و سایر مواد مخدر که از طریق بینی استنشاق می شود.
- محرک های شیمیایی (مواد شیمیایی موجود در وسایل نظافت، دودهای شیمیایی در محل کار، سایر بوهای قوی).
- قرار گرفتن در ارتفاعات بالا. با افزایش ارتفاع، هوا رقیق‌تر (کمبود اکسیژن) و خشک‌تر می‌شود.
- انحراف بینی (شکل غیر طبیعی دیواره ای که دو طرف بینی را از هم جدا می کند).
- استفاده مکرر از اسپری بینی و داروها برای درمان خارش، آبریزش یا گرفتگی بینی. این داروها – آنتی هیستامین ها و ضد احتقان ها – می توانند غشای بینی را خشک کنند.
سایر علل کمتر شایع خونریزی بینی عبارتند از:
- مصرف الکل.
- اختلالات خونریزی، مانند هموفیلی یا بیماری فون ویلبراند یا لوسمی .
- فشار خون بالا.
- آترواسکلروز.
- جراحی صورت و بینی.
- تومورهای بینی
- پولیپ بینی.
- ترومبوسیتوپنی ایمنی
- سرطان خون.
- تلانژکتازی هموراژیک ارثی .
- بارداری.
مدیریت و درمان خون دماغ شدن در سالمندان
برای جلوگیری از خونریزی بینی مراحل زیر را دنبال کنید:
خونسردی خود را حفظ کنید
صاف بنشینید و بدن و سر خود را کمی به جلو خم کنید. این کار از جریان خون در گلو جلوگیری می کند که می تواند باعث تهوع و استفراغ شود. (دراز نکشید و سر خود را بین پاهایتان قرار ندهید.)
- بیشتر بخوانید: کاهش کلسترول خون سالمندان با درمان خانگی
از طریق دهان نفس بکشید
برای گرفتن خون از دستمال یا دستمال مرطوب استفاده کنید. با استفاده از انگشت شست و اشاره، قسمت نرم بینی خود را به هم نزدیک کنید. اطمینان حاصل کنید که قسمت نرم بینی را در برابر برآمدگی استخوانی سختی که پل بینی را تشکیل می دهد فشار دهید.
قبل از بررسی اینکه آیا خونریزی متوقف شده است، بینی خود را به طور مداوم حداقل به مدت 5 دقیقه فشار دهید. اگر همچنان از بینی سالمند شما خون می آید، 10 دقیقه دیگر به فشار دادن بینی ادامه دهید.
اگر مایل هستید، یک کیسه یخ را روی پل بینی قرار دهید تا به انقباض رگ های خونی (که خونریزی را کاهش می دهد) کمک کند. این یک مرحله ضروری نیست، اما در صورت تمایل می توانید آن را امتحان کنید.
می توانید یک اسپری ضد احتقان بدون نسخه مانند اکسی متازولین (Afrin®، Dristan®، Neo-Synephrine®، Vicks Sinex®، و غیره) را به سمت محل خونریزی بینی اسپری کنید و سپس همانطور که در بالا توضیح داده شد به بینی فشار وارد کنید.
هشدار: این اسپری های ضد احتقان موضعی نباید برای مدت طولانی استفاده شوند. انجام این کار در واقع می تواند باعث افزایش احتمال خونریزی بینی شود.
پس از توقف خونریزی، خم نشوید، چیز سنگین را بلند نکنید. برای چند روز بینی خود مالش ندهید و یا با شدت بالا فین نکنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- اگر بعد از اعمال فشار بین 15 تا 20 دقیقه خونریزی متوقف نشد.
- در تنفس مشکل پیدا شد.
- مقدار زیادی خون استفراغ کردید.
- آسیب یا ضربه جدی به سر و صورت وارد شده باشد (افتادن، تصادف، ضربه به صورت یا بینی)
- فشار خون بالایی دارید
- اغلب دچار خونریزی می شوید.
- علائم کم خونی دارید (تنگی نفس، رنگ پریده، احساس ضعف و.. )
- داروهای رقیق کننده خون (مانند آسپرین یا وارفارین) مصرف می کنید یا دچار اختلال لخته شدن خون هستید و خونریزی متوقف نمی شود.
- شما دچار خونریزی بینی می شوید که به نظر می رسد با شروع یک داروی جدید رخ داده است.
- شما دچار خون دماغ شدن شده اید و کبودی های غیر عادی در بدن دارید. این می تواند نشان دهنده وضعیت جدی تر مانند اختلال لخته شدن خون (هموفیلی یا بیماری فون ویلبراند)، لوسمی یا تومور بینی باشد و باید توسط پزشک بررسی شود.
خون دماغ شدن سالمندان و سوالاتی که پزشک می پرسد
پزشک از شما در مورد خون دماغ شدن سوالاتی خواهد پرسید که از این بین می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقدار تقریبی خونی که از دست داده اید چقدر است
- مدت زمان (بر حسب دقیق) خون دماغ شدن شما
- هر چند وقت یک بار دچار خون دماغ شدن می شوید
- آیا خون از دو سوراخ بینی جاری می شود یا یکی
پزشک شما همچنین در مورد داروهایی که مصرف می کنید (از جمله داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین، داروهای سرماخوردگی و آلرژی سوال خواهد کرد. همچنین از شما سوال می شود که آیا سابقه خانوادگی اختلالات خونی دارید یا نه و در مورد استفاده شما از الکل یا هر گونه مصرف مواد مخدری که از طریق بینی استنشاق می شود سوال خواهد کرد.
در مرحله بعد پزشک بینی شما را معاینه می کند تا منبع خونریزی و علت آن را مشخص کند. وی از یک اسپکولوم کوچک برای باز نگه داشتن سوراخ بینی استفاده می کند و از منابع مختلف نور یا یک آندوسکوپ برای دیدن داخل مجرای بینی شما استفاده می کند. پزشک شما ممکن است از داروهای موضعی برای بی حس کردن پوشش بینی و انقباض عروق خونی استفاده کنید. همچنین احتمالا پزشک لخته ها و پوسته های داخل بینی شما را بر می دارد که می تواند ناخوشایند باشد اما دردناک نیست.
فشار خون و نبض شما به احتمال زیاد اندازه گیری می شود. گاهی ممکن است برای بررسی اختلالات خونریزی، ناهنجاری های عروق خونی یا تومورهای بینی ، عکس برداری با اشعه ایکس یا سی تی اسکن یا آزمایش خون تجویز شود.
روش های درمان خون دماغ شدن در سالمندان
نوع درمان خون دماغ شدن در سالمندان به علت خونریزی بستگی دارد:
مسدود کردن بینی: اسفنج مخصوص بینی یا فوم یا لاتکس بادی داخلی بینی شما وارد می شود تا محل خونریزی فشرده شود. این مواد به مدت 24 تا 48 ساعت در داخل بینی باقی خواهد ماند و بعد توسط یک متخصص برداشته می شود.
سوزاندن رگ های بینی: این روش شامل استفاده از یک ماده شیمایی یا انرژی گرمایی برای بستن رگ خونی در حال خونریزی است. ابتدا یک بی حس کننده موضعی در سوراخ بینی اسری می شود تا داخل بینی شما بی حس شود.
تنظیمات دارویی / نسخه های جدید: کاهش یا توقف مقدار داروهای رقیق کننده خون می تواند مفید باشد. علاوه بر این، داروهایی برای کنترل فشار خون ممکن است ضروری باشد و داروهایی برای کمک به لخته شدن خون تجویز شود.
برداشتن جسم خارجی اگر علت خونریزی بینی باشد.
ترمیم شکستگی بینی یا اصلاح انحراف بینی اگر باعث خون دماغ شدن شده باشد.
برای جلوگیری از خون دماغ شدن چکار کنیم؟
برای جلوگیری از خون دماغ شدن چکار کنیم؟دو تا سه بار در روز در هر سوراخ بینی از اسپری بینی نمکی یا قطره های بینی نمکی استفاده کنید تا مجرای بینی خود را مرطوب نگه دارید. این محصولات را می توان بدون نسخه خریداری کرد یا در خانه تهیه کرد. (برای تهیه محلول نمکی در خانه: 1 قاشق چایخوری نمک را با 1 لیتر آب شیر مخلوط کنید. آب را به مدت 20 دقیقه بجوشانید و خنک کنید تا ولرم شود.)
از دستگاه رطوبت ساز استفاده کنید و رطوبت هوا را افزایش دهید.
ژل ها یا پمادهای بینی را با یک سواب پنبه در سوراخ های بینی خود پخش کنید. Bacitracin®، Vaseline®، یا Ayr Gel® نمونه هایی از پمادهای بدون نسخه هستند که می توانید از آنها استفاده کنید. مطمئن شوید که پنبه را بیشتر از یک چهارم بینی خود وارد نکرده اید. این ژل ها و پمادها را می توان در اکثر داروخانه ها خریداری کرد.
از فین کردن بیش از حد خودداری کنید.
با دهان باز عطسه کنید. همیشه داخل دستمال کاغذی یا خم بازوی خود عطسه کنید.
از قرار دادن هر چیز جامد در بینی خود از جمله انگشت کردن خودداری کنید.
استفاده از داروهایی مانند آسپرین و ایبوپروفن را که می توانند خونریزی را افزایش دهند محدود کنید. لطفاً به یاد داشته باشید که هرگونه تنظیم دارو، به ویژه داروهای تجویز شده مانند وارفارین (Coumadin®)، و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، فقط باید تحت نظارت پزشک انجام شود.
اگر علائم آلرژی بینی شما به راحتی با داروهای بدون نسخه یا نسخه ای کنترل نمی شود، به پزشک مراجعه کنید. هنگام استفاده از محصولات بدون نسخه، مطمئن شوید که دستورالعمل ها را به دقت دنبال می کنید.
سیگار را ترک کنید. سیگار کشیدن بینی شما را خشک می کند و آن را تحریک می کند.
در صورت انجام فعالیت هایی که می تواند منجر به آسیب به صورت و بینی شود، از محافظ سر استفاده کنید.
ناخن های کودک و سالمند خود را کوتاه نگه دارید.
اگر سوال یا ابهامی دارید، با پزشک خود تماس بگیرید.
وظیفه پرستار سالمند خون دماغ شده
همانطور که در بالا اشاره کردیم خون دماغ شدن گاه به گاه را می توانید در خانه درمان کنید. در ادامه مراحلی که مراقبان سالمند می توانند برای درمان خون دماغ شدن انجام دهند آورده شده است:
مطمئن شوید که سالمندی که مراقبت می کنید در ماه های سرد و خشک به خوبی هیدراته شده است. در فصل زمستان هوا سردتر و خشک تر است. در این فصل احتمال بیشتری برای خون دماغ شدن وجود دارد. اطمینان از هیدراته بودن سالمند باعث می شود که لب ها و پوشش داخل بینی او مرطوب بماند و از خون دماغ شدن جلوگیری کند.
عفونت سینوسی باید را داروهای مناسب درمان شود تا مطمئن شوید که مشکلات دیگری ایجاد نمی کند. برای درمان مناسب با سالمند به پزشک مراجعه کنید.
اگر سالمند شما آسپرین یا داروهای رقیق کننده خود مصرف می کند به اطلاع پزشک برسانید.
برای جلوگیری از زمین خوردن سالمند، احتمال افتادن سالمند را به حداقل برسانید.
در نهایت اگر قادر به پرستاری از سالمند خود نیستید می توانید با موسسه خدماتی پرستاری شکوفایی تماس بگیرید. پرستاران متخصص و با تجربه ما آماده خدمت رسانی به شما هستند تا راحتی بیشتری را تجربه کنید.
منبع: clevelandclinic