دمانس در سالمندان – Dementia یا زوال عقل چیست؟

دمانس در سالمندان - Dementia یا زوال عقل چیست؟

دمانس یا زوال عقل /  Dementia  مجموعه ای از علائم تاثیرگذار بر حافظه؛ تفکر و توانایی های اجتماعی را به اندازه ای توصیف می کند که در زندگی روزمره فرد تداخل ایجاد می کند. دمانس یک بیماری خاص نیست اما چندین بیماری مختلف مممکن است باعث دمانس شوند.

دمانس گروهی از علائم تأثیرگذار بر حافظه ، تفکر و توانایی های اجتماعی را به اندازه ای توصیف می کند که در زندگی روزمره شما تداخل ایجاد کند. این یک بیماری خاص نیست ، اما چندین بیماری مختلف ممکن است باعث زوال عقل شوند.

گرچه زوال عقل به طور کلی شامل از دست دادن حافظه است؛ اما از دست دادن حافظه می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. دمانس به تنهایی به معنای ابتلا به زوال عقل نیست.

بیماری آلزایمر شایع ترین علت دمانس پیشرونده در سالمندان است اما دلایل مختلفی برای دمانس وجود دارد. بسته به علت؛ برخی از علائم دمانس ممکن است برگشت پذیر باشند.

علائم دمانس یا زوال عقل

علائم دمانس یا زوال عقل بسته به علت می تواند متفاوت باشد، اما علائم و نشانه های رایج عبارتند از:

تغییرات شناختی

  • از دست دادن حافظه؛ که معمولا توسط همسر یا شخص دیگری مشاهده می شود.
  • مشکل در برقراری ارتباط یا یافتن کلمات
  • مشکل در پیدا کردن مکان های خاص و گم شدن
  • مشکل در استدلال یا حل مسئله
  • مشکل در انجام کارهای پیچیده
  • مشکل در برنامه ریزی و سازماندهی
  • مشکل در هماهنگی و عملکردهای حرکتی
  • گیجی و گمراهی

تغییرات روانی

  • تغییرات شخصیتی
  • افسردگی
  • اضطراب
  • رفتار نامناسب
  • پارانویا
  • تحریک
  • توهم

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر شما یا یکی از عزیزانتان دارای مشکلات حافظه یا سایر علائم دمانس یا زوال عقل هستید؛ به پزشک مراجعه کنید. برخی از شرایط پزشکی قابل درمان می توانند علائم دمانس را ایجاد کنند؛ بنابراین تعیین علت اصلی مهم است.

دمانس در سالمندان - Dementia  یا زوال عقل چیست؟

علل دمانس مغزی در سالمندان

دمانس مغزی در سالمندان در اثر آسیب یا از بین رفتن سلول های عصبی و اتصالات آنها در مغز ایجاد می شود. بسته به ناحیه ای از مغز که آسیب دیده است؛ دمانس می تواند به طور متفاوتی روی افراد تاثیر بگذارد و علائم مختلغی ایجاد کند.

زوال عقل اغلب بر اساس آنچه که اشتراک دارند دسته بندی می شوند مانند پروتئین یا پروتئین های رسوب شده در مغز یا بخشی از مغز که تحت تاثیر آن قرار گرفته است. برخی از بیماری ها مانند دمانس به نظر می رسند؛ درست مانند مواردی که در اثر واکنش به داروها یا کمبورد ویتامین ایجاد می شوند و ممکن است با درمان بهبود پیدا کنند.

دمانس عقل پیشرونده

انواع دمانسی که پیشرفت می کنند و قابل برگشت نیستند عبارتند از:

بیماری آلزایمر – بیماری آلزایمر شایع تریت علت دمانس است

گرچه همه دلایل بیماری آلزایمر مشخص نیست؛ اما متخصصان می دانند که درصد کمی مربوط به جهش های سه ژن است که می تواند از والدین به کودکان به ارث برسد. در حالی که چندین ژن مختلف احتمالا در بیماری آلزایمر نقش دارند؛ یک ژن مهم که این خطر را افزایش می دهد آپولیپوپروتئین E4 (APOE) است.

بیماران مبتلا به آلزایمر plaques   در مغز خود دارند. plaques انبوهی از پروتئینی به نام بتا آمیلوئید هستند و Tangles الیاف پیچ خورده پروتئینی به نام تاو هستند که در داخل سلول ها تشکیل می شوند. تصور می شود که این الیاف به نورون های سالم و فیبرهای متصل کننده آنها آسیب می رسانند.

سایر عوامل ژنتیکی احتمال ابتلا به آلزایمر را در افراد بیشتر می کند

دمانس عروقی – دمانس عروقی دومین نوع از شایع ترین دمانس ها در اثر صدمه به عروق تامین کننده خون مغز است. مشکلات عروقی خونی می تواند باعث سکته مغزی شود یا به روش های دیگری به مغز آسیب می رساند مانند آسیب رساندن به فیبرهای ماده سفید مغز. شایعترین علائم دمانس عروقی شامل مشکلات در حل مسئله؛ کندی فکر؛ تمرکز و سازماندهی است. اینها بیشتر از کاهش حافظه قابل توجه هستند.

 دمانس لویی بادی یا زوال عقل اجسام لویی – اجسام لویی یک توده پروتئینی غیر طبیعی مانند بادکنک است که در مغز افراد مبتلا به زوال عقل اجسام لویی؛ بیماری آلزایمر و پارکینسون یافت شده است. این یکی از رایج ترین انواع دمانس پیشرونده است. علائم و نشانه های دمانس لویی بادی عبارتند از توهمات بصری و مشکلات تمرکز و توجه. علائم دیگر شامل حرکت ناهماهنگ یا کند؛ لرزش یا پارکینسون است.

دمانس فرونتوتمپورال همچنین دمانس لوب پیشانی یا دمانس لوب – این یک گروه از بیماری ها است که با تحلیل رفتن سلول های عصبی و اتصالات آنها در لوب های پیشانی و گیجگاهی مغز (مناطقی که به طور کلی با شخصیت، رفتار و زبان مرتبط هستند) مشخص می شود. علائم شایع بر رفتار؛ شخصیت؛ تفکر؛ قضاوت و زبان و حرکت تاثیر می گذارد.

دمانس ترکیبی – مطالعات کالبدشکافی در مورد مغز افراد 80 سال به بالایی که به دمانس مبتلا بودن نشان می دهد که بسیاری از آنها دارای علل مختلفی مانند بیماری آلزایمر؛ دمانس عروقی و زوال عقل اجسام لویی بوده اند. مطالعات برای تعیین چگونگی تاثیر دمانس ترکیبی یا میکس بر علائم و درمان در حال انجام است.

دمانس در سالمندان - Dementia  یا زوال عقل چیست؟

سایر اختلالات مرتبط با دمانس

بیماری هانتینگتون – این بیماری در اثر جهش ژنتیکی باعث از بین رفتن سلول های عصبی خاصی در مغز و نخاع شما می شود. علائم و نشانه ها شامل کاهش شدید مهارت های تفکر (شناختی) است که معمولا در حدود 30 یا 40 سالگی ظاهر می شوند.

آسیب تروماتیک مغز – این وضعیت اغلب در اثر ضربه های مکرر سر ایجاد می شود. افرادی مانند بوکسورها؛ بازیکنان فوتبال یا سربازان ممکن است TBI یا آسیب تروماتیک مغز را تجربه کنند.

بسته به بخشی از مغز که آسیب دیده است؛ این وضعیت می تواند علائم و نشانه های دمانس مانند افسردگی، از دست دادن حافظه و اختلال در گفتار را ایجاد کند. TBI همچنین ممکن است باعث پارکینسون شود. علائم ممکن است تا سال ها بعد از تروما ظاهر نشوند.

بیماری کروتزفلد یاکوب (CJD) یا جنون گاوی – این اختلال نادر مغزی معمولا در افرادی رخ می دهد که عوامل خطر شناخته شده ای ندارند. این وضعیت ممکن است به دلیل رسوب پروتئن های عفونی به نام پریون باشد. بیماری کروتزفلد یاکوب (CJD) یا جنون گاوی معمولا علت مشخصی ندارد اما می تواند ارثی باشد. همچنین ممکن است در اثر قرار گرفتن در جراحی هایی مانند پیوند قرنیه ایحاد شود.

علائم و نشانه های این وضعیت کشنده معمولا بعد از 60 سالگی ظاهر می شوند.

بیماری پارکینسون – در نهایت بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون دچار علائم دمانس یا زوال عقل می شوند که به آن دمانس پارکینسون گفته می شود.

دمانس برگشت پذیر

شرایطی مانند دمانس برگشت پذیر است. برخی از دلایل یا علائم شبه دمانس با درمان برگشت پذیر هستند. اینها عبارتند از:

عفونت ها و اختلالات ایمنی – علائم مشابه دمانس می تواند در اثر تب یا سایر عوارض جانبی بدن شما برای مقابله با عفونت ایجاد شود. مولتیپل اسکلروزیس و سایر شرایط ناشی از حمله سیستم ایمنی بدن به سلولهای عصبی نیز می تواند باعث زوال عقل شود.

مشکلات متابولیکی و ناهنجاری های غدد درون ریز – افرادی که مشکلات تیروئیدی دارند، قند خون پایین (هیپوگلیسمی)، سدیم یا کلسیم بسیار کم یا بیش از حد، یا مشکلات جذب ویتامین B-12 می توانند علائمی مانند زوال عقل یا سایر تغییرات شخصیتی را داشته باشند.

کمبودهای تغذیه ای – مایعات کافی ننوشیدن (کمبود آب بدن)؛ عدم دریافت تیامین کافی (ویتامینB-1 )، که در افراد مبتلا به اعتیاد به الکل مزمن شایع است. و عدم دریافت کافی ویتامین B-6 و B-12 در رژیم غذایی شما می تواند علائمی مانند زوال عقل ایجاد کند. کمبود مس و ویتامین E نیز می تواند باعث علائم زوال عقل شود.

عوارض جانبی دارو عوارض جانبی داروها – واکنش به دارو یا تداخل چند دارو می تواند علائمی مانند زوال عقل ایجاد کند.

هماتوم ساب دورال – خونریزی بین سطح مغز و پوشش روی مغز ، که در افراد مسن پس از زمین خوردن معمول است، می تواند علائمی شبیه علائم زوال عقل ایجاد کند.

مسمومیت – مسمومیت به علت در معرض قرار گفتن فلزات سنگین مانند سرب و سایر سموم مانند سموم دفع آفات و همچنین مصرف داروهای تفریحی یا الکل سنگین می تواند منجر به علائم زوال عقل شود. علائم ممکن است با درمان برطرف شوند.

تومورهای مغزی – بندرت، زوال عقل می تواند در اثر آسیب ناشی از تومور مغزی ایجاد شود.

کمبود اکسیژن – این وضعیت که هیپوکسی نیز نامیده می شود، هنگامی اتفاق می افتد که اکسیژن کافی در بافتهای اندام دریافت نمی شود. آنوکسی می تواند به دلیل آپنه خواب شدید، آسم ، حمله قلبی ، مسمومیت با مونوکسیدکربن یا دلایل دیگر رخ دهد.

هیدروسفالی یا آب آوردن مغز – این وضعیت که به دلیل بزرگ شدن بطن ها در مغز ایجاد می شود، می تواند باعث مشکلات راه رفتن ، ادرار و از دست دادن حافظه شود.

دمانس در سالمندان - Dementia  یا زوال عقل چیست؟

عوامل خطر بیماری دمانس در سالمندان

عوامل زیادی وجود دراد که می تواند به زوال عقل یا دمانس کمک کند. برخی از عوامل مانند سن را نمی توان تغییر داد. عوامل خطر دمانس که قابل تغییر نیستند عبارتند از:

سن – با افزایش سن ، به خصوص پس از 65 سالگی، خطر افزایش می یابد. با این حال، زوال عقل یک فرآیند طبیعی از پیری نیست، و زوال عقل می تواند در افراد جوان هم رخ دهد.

سابقه خانوادگی – فردی که در خانواده اش کسانی را داشته است که دمانس را تجربه کرده اند به احتمال بیشتری در معرض خطر قرار دارد. با این حال، بسیاری از افراد با سابقه خانوادگی هرگز علائمی پیدا نمی کنند و بسیاری از افراد بدون سابقه خانوادگی هم این علائم را دارند. آزمایشاتی برای تعیین اینکه آیا جهش های ژنتیکی خاصی دارید یا نه وجود دارد.

سندرم داون در میانسالی –  بسیاری از افراد مبتلا به سندرم داون به بیماری آلزایمر زودرس مبتلا می شوند.

کنترل خطر دمانس

شاید بتوان از طریق عوامل زیر خطر دمانس را کنترل کرد:

رژیم و ورزش – تحقیقات نشان می دهد ورزش نکردن خطر دمانس را افزایش می دهد. گرچه هیچ رژیم خاصی برای کاهش خطر ابتلا به زوال عقل شناخته نشده است؛ تحقیقات نشان می دهد افرادی که از رژیم غذایی ناسالمی برخوردار هستند در مقایسه با افرادی که از رژیم غذایی مدیترانه ای استفاده می کنند با دمانس بیشتری همراه هستند.

عدم مصرف الکل – اگر مقدار زیادی الکل می نوشید؛ احتمال ابتلا به دمانس بیشتری دارید. در حالی که برخی از مطالعات نشان داده اند که مقادر متوسط الکل ممکن است اثر محافظتی داشته باشد؛ نتایج متناقضی هم ارائه شده است. تا حدود رابطه دقیق بین میزان الکل و خطر زوال عقل به خوبی درک نشده است.

کنترل عوامل خطر قلبی و عروقی – این موارد شامل کنترل فشار خون بالا؛ کلسترول بالا، تجمع چربی در دیواره شریان ها و چاقی است.

کنترل افسردگی – گرچه هنوز به خوبی درک نشده است؛ اما افسردگی در سالمندی ممکن است نشان دهنده توسعه زوال عقل باشد.

کنترل دیابت – ابتلا به دیابت ممکن است خطر دمانس را افزایش دهد؛ به خصوص اگر کنترل ضعیفی انجام شود.

سیگار نکشیدن – سیگار کشیدن ممکن است خطر دمانس و بیماری های عروقی را افزایش دهد.

کنترل آپنه خواب – افرادی که خرخر می کنند و در مناطقی دچار ممانعت تنفس هنگام خواب می شوند؛ ممکن است از دست دادن حافظه برگشت پذیر داشته باشند.

کنترل کمبود ویتامین و تغذیه – مقادیر کم ویتامین D، ویتامین B6، ویتامین B12 و فولات ممکن است خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهد.

عوارض دمانس

دمانس یا زوال عقل می تواند بر بسیاری از سیستم های بدن تاثیر بگذارد. دمانس می تواند عوارض زیر را به همراه داشته باشد.

تغذیه ضعیف – بسیار از افراد مبتلا به دمانس در نهایت غذا خوردن را کم یا قطع می کنند و این بر روی مصرف مواد مغذی تاثیر می گذارد. در نهایت؛ ممکن است قادر به جویدن و بلعیدن نباشند.

سینه‌پهلو یا ذات‌الریه یا پنومونی – مشکل در بلع، خطر خفگی یا استنشاق غذا در ریه ها را افزایش می دهد، که می تواند مانع تنفس شود و باعث پنومونی شود.

ناتوانی در انجام کارهای خود مراقبتی – با پیشرفت زوال عقل، فرد می تواند در استحمام، پانسمان ، مسواک زدن مو یا دندان، استفاده مستقل از توالت و مصرف دقیق دارو با مشکل مواجه شود.

چالش های ایمنی شخصی – برخی از شرایط روزمره می تواند موارد ایمنی را برای افراد مبتلا به زوال عقل از جمله رانندگی، آشپزی و پیاده روی به تنهایی ایجاد کند.

مرگ – زوال عقل در مراحل آخر منجر به کما و مرگ می شود، که اغلب ناشی از عفونت است.

پیشگیری

هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از دمانس وجود ندارد؛ اما مراحلی وجود دارد که می توانند کمک کننده باشد. تحقیقت بیشتری لازم است اما انجام موارد زیر ممکن است مفید واقع شود:

ذهن خود را فعال نگه دارید – فعالیت های تحریک کننده ذهنی مانند مطالعه، حل معما، بازی با کلمات و پازل و غیره ممکن است شروع دمانی را به تاخیر بیندازد و اثرات آن را کاهش دهد.

از نظر جسمی و اجتماعی فعال باشید – فعالیت بدنی و تعاملات اجتماعی ممکن است شروع دمانی را به تاخیر بیندازد و علائم آن را کاهش دهد. فعالیت بیشتری داشته باشید و هفته ای 150 دقیقه ورزش کنید.

سیگار را ترک کنید – برخی مطالعات نشان داده است که سیگار کشیدن در میانسالی و سن بالاتر ممکن است خطر دمانس و بیماری های عروقی را افزایش دهد. ترک سیگار ممکن است خطر شما را کاهش داده و سلامتی شما را بهبود بخشد.

ویتامین کافی را دریافت کنید – برخی تحقیقات نشان می دهد که افرادی که دارای سطح پایین ویتامین D هستند بیشتر در معرض آلزایمر و سایر مشکلات حافظه هستند. شما می توانید ویتامین D را از طریق برخی غذاها؛ مکمل ها و قرار گرفتن در معرض آفتاب دریافت کنید. مصرف روزانه ویتامین B و C نیز می تواند مفید باشد.

عوامل خطرزای قلبی عروقی را مدیریت کنید – فشار خون بالا؛ کلسترول بالا؛ دیابت و شاخص توده بدن بالا (BMI) را درمان کنید. فشار خون بالا ممکن است منجر به خطر بیشتر انواع دمانس و زوال عقل شود.

شرایط سلامتی را درمان کنید – در صورت کاهش شنوایی؛ افسردگی یا اضطراب برای معالجه به پزشک مراجعه کنید.

رژیم غذایی سالم داشته باشید – داشتن یک رژیم غذایی سالم به دلایل زیادی مهم است اما یک رزیم غذایی مدیترانه ای سرشار از میوه ها؛ سبزیجات؛ غلات کامل و اسیده های چرب امگا 3 که به طور معمول در کاهی ها و مغزها یافت می شوند ممکن است سلامتی شما را بهبود بخشد و باعث کاهش خطر ابتلا به دمانس شود. این نوع رژیم غذایی همچنین سلامت قلب و عروق را بهبود می بخشد؛ که ممکن است باعث کاهش خطر زوال عقل شود. سعی کنید از ماهی آزاد و یک مشت آجیل به خصوص بادام و گردو استفاده کنید.

خواب با کیفیت داشته باشید – بهداشت خواب را رعایت کنید و اگر با صدای بلند خر خر می کنید و یا در هنگام خواب تنگی نفس دارید یا نفس نفس می زنید با پزشک خود صحبت کنید.

منبع: mayoclinic

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *